MENORAJİ (YOĞUN ADET KANAMASI)
Jinekolojinin sık rastlanan problerinden olan menoraji düzenl adetlerin oldukça yoğun miktarada ve süre olarak 7 günden fazla olmasıdır. Normal adet kanamaları 28 artı eksi 7 gün ve kanama adet kanamaları 4 gün artı eksi 2 gün sürecektir.Ortalama bir adet döngüsünde kaybedlen kan miktarı 40-60 ml dir.Menoraji hastanın yaşam kalitesini fiziksel ,ruhsal ve duygusal olarak düşüren aşırı kan kaybıdır.Her adette kan miktarının 60 ml den fazla olması hastayı kansızlık problemine götürecektir.
Menoraji diğer sık rastalanan kan pıhtılaşma hastalıklarından labratuvar olarak ayırt edilmelidir . Yapılan çalışmalar menoraji sıklığının %4-%51 arasında değştğini göstermiştir.Ancak bilinmesi gerekli olan kaybedilen kanı ölçütün sübjektif olmasıdır.Bu nedenle kişiler arasında sosyokültürel farklılıklar kanamanın miktarının değerlendirilmesi sübjektif olacaktır.Seyrek aralıklarla olan atklarda sorun yaşanmaz ancak eğer sıklık her adette oluyorsa hastanın yaşamını olumsuz etkileyecektir.
Menoraji sıklıkla yaşla beraber artacağı nedeniyle premenapozal kadınlarda en sık rastlanan nedenlerdendir.Bu nedenle bu yaş grubu kadınların ev,iş,ve cinsel yaşamını negatif yönde etkilemektedir.
Risk faktörleri
Yoğun yani aşırı kanama ile lşkilendirilen adet kanamalarında risk faktörleri çok sayıdadır bunlar arasında hastanın
yaşı,doğum sayısı,ağırlığı,sigara tüketimi,aile öyküsü sayılabilir.
Bunlara ek olarak endometrial ve myometrial anomaliler neden olabilmektedir.En sık rastlanan nedenler 40 yaş altındaki kadınlarda fibroidler yani myomlar olduğu belirlenmiştir.40 yaş üstü kadınlarda ise endometrial polipler olduğu düşünülmüştür.Rahim yani endometrium kanserinin doğugan yaşta kadında kanama nedeni olma olasılığı düşüktür.1/200 oranında kanser nedeni olabilir.
Kanamaya neden olan sistemik hastalıklar arasında hipotroidizm ve von villebrand hastalığı öne çıkmaktadır.
Adet kanamasının 15 yaşından 30 yaşına kadar arttığı 30-45 yaş arasında azaldığı bilinmektedir.
Endometriozisinde ana semptomu şiddetli adet sancısı olmakla beraber bazı çalışmalarda menorajiye neden olabileceği ve adeti artırabileceği savunulmuştur.
Sigara ve alkol kullanımıda adt kanamalarında yoğunlaşmaya neden olabilir.
Psikolojik stres nedenler arasında sayılabilir.
- Sistemik nedenler
- Pıhtılaçma bozuklukları
- Hipotroidizm
- Diabet
- Obezite
- Kronik böbrek hast
- Kronik KC hast
- SLE(sistemik lupus eritamazozis)
Yoğun adet kanaması ile başvuran hastanın öncelikle doğru bir muayneden geçirilmesi gerekir.Muayne esnasında smear testi uygulanmalıdır.Muaynede myom,rahim içi yapılar değerlendirilmelidir.Ultrasonoğrafi mutlaka muaynenein bir parçası olmalıdır.Bazen hastalara tanı amacıyla histereskopi eklenebilir.Az olmakla beraber endometrial biopsi nadiren tanı koymak amacıyla kullanılabilir.
Tedavi yöntemleri
A.Medikal tedavi
1.Hormonal Tedaviler
Bu uygulamada ilk sırayı hormonlu spiraller yani progesteronlu rahim iç araçlar kullanılabilir.Preperat ismi Mirena olan bu sstem ile levonorgesterol salgılayan bu spiralle uterusa hergün belli miktarta hormon salgılamaktadır.spiral takıldıktan 1 ay sonra endometriial levonorgesterol konsantrasyonu 470-1500 ng/gr rahim kas dokusunda ve fallop tüplerinde 1.8 -2.4 ng/ml olmaktadır.Kan konsantrasyonu ise 400 pg/ml olmaktadır.Endometrial kalınlık azaltarak kaybedilen kan miktarını azaltmaktadır.
yapılan pek çok çalışmada levonorgestrelli spiral salınımının rahim alma ameliyatı ile aynı derecede etkili bir kanama takip sağlayacaktır.Yine ülkemizde yapılan levonorgestrelli çalışmalarda histerektomi yan rahim alınma ameliyatı ile aynı oranda kan Hb düzeyinde artış sağlamıştır.
2.Doğum Kontrol hapları
Doğum kontrol hapları endometrium atrofisini indükleyerek adet kan kaybında % 43 oranında azalma sağlayabilmektedir .Genel olarak içlerindeki estrojen miktarı farklı olsada progesteron biribirinden farklı olsada ortalama olarak kanama miktarını % 50 azaltacaktır.
3..Progesteronlar
Ağızdan kullanılan progesteronların menorajiyi azaltma mekanizması tam olarak bilinmemektedir.Kullanım süresi adetin 5-26 günlerinde olduğu sürece etkili sonuç alınmaktadır.mikronize veya sentetik progesteronlar tedavi amacıyla kullanılabilir
4.Ağızdan kullanılan hormonal tedaviler
Danazol antiöstrojenik,antiprogestojenik ve hafif androjenik özelliklere sahiptir.Overde steroid yapımını inhibe eder ve rahim iç dokusunu yani endometriumu inhibe eder.Tedavi üç ay devam edilmesi önerilmektedir.Günde 100-200 mg ile hastaların % 70 i tamamen adetten kesilmektedir.Fakat ilacın androjenik yan etkileri kullanımını sınırlandırmaktadır.
5.GnRh analogları
Belirgin beyin basısı sağlayan ilaç nedeniyle yumurta gelişimi engellenmektedir.Kullanıldığı aylarda rahim çapında azalma sağlarlar .Tedavi bitiminde tekrar eski boyutlarında ulaşma söz konusudur.ancak kullanımı esnasında menapozal şikayetler oluşması ve ilacın kesilmesinden sonra şikayetlern artması nedeniyle kullanımı hastaya göre belirlenmelidir.
6.Nonsteroid antienflamatuvar ilaçlar
yoğun kanayan kadınlarda rahim içi prostaglandşnlerde artış izlenmiştir.Klinik çalışmalarda kan kaybında % 70 e kadar azalma tanımlanmıştır.en iyi yanıt mefenamik asidle sağlanmıştır.bunu diklofenak ,naproksen,ibubrofen izlemiştir
7.Transeksamik asid
Antifibrinolitikolan transeksamik asid adetenin 1.günüden itibaraen3-4 kez kullanıldığında kanam miktarını % 20-60 aaltır.Bulantı ve bacaklarda kramara yol açabilir.
8.Desmopressin
Hafif ve orta şiddette von willebrand hastalığı olan hastalarda 150mg dan 2-3 gün kullanıalbilir
B.Cerrahi tedavler
1. Kürtaj
Kürtaj işleminden sonra kanama azalmakla beraber bir sonraki ayı yne sorunlu olarak geçmektedir.Bu nedenle ancak tanı amaçlı kullanımı anlamlıdır
2.Endometrial ablasyon
Histereskopi kullanılarak endometriumun basal tabakasına kadar adet kanamasını sağlayan glanduler tabakanın ortadan kaldırılması işlemidir.Bu işlem lazer,roller boll,termal balon gibi yöntemlerle uygulanabilir.hastalarda % 70 adeti azaltır ancak geriye kalan yüzde 30 luk dilim ameliyata ihtiyaç duymaktadır. İşlem esnasında rahimde perforasyon riski % 1in altındadır.ilk yılda ilaçlı tedavilerden daha iyi olsada 4 yılda fark azalır ve sonra işlem etkisi azalır.Ancak çocuk isteyen hastalarda uygulanabilir
3.Uterin arter ablasyonu
Oldukça minimal invaziv bir yoldur işlem başarısı oldukça iyidir.Ancak teknolojik olarak ve personel olarak büyük alt yapı gerektirir.
4.Myomektomi
Laparoskopik veya histereskopik yolla çıkarılmasıdır.Oldukça etkilidir.hastaların %20*30 u 3 yılda yeni bir işlem geçirirler
5.Histerektomi
Tüm tedavi yöntemleri tüketildikten sonra uygulanmaktadır.Çocuk beklentisi olmayan ve organ kaybında korkmayan hastalarda uygulanmalıdır.