Menopoz dönemi; kadının sosyokültürel faktörlerinin, geçmiş tecrübelerinin, hormonlarının, menopoz döneminde yaşadığı olayların ve sahip olduğu bireysel özelliklerinin karşılıklı etkileşim içinde olduğu karmaşık bir süreçtir .Yumurtaliklardaki yani Overlerde aktivite kaybına bağlı olarak kan estrojen düzeyi düşmektedir ve bu nedenle kadınlarda menapozal dönemde psikolojik, fizyolojik ve sosyal değişiklikler meydana gelmektedir. Estrojenin kaybı ile oluşan fizyolojik değişiklikler doğrudan ve dolaylı olarak cinsel fonksiyonları etkileyebilmektedir .
Günümüzde, menopozun başlaması ile cinsel işlevin sona erdiği görüşünün doğru olmadığı, cinsel aktivitenin insan yaşamının sonuna kadar devam ettiği doğrulanmıştır.Ancak sosyal baskı nedeniyle bu reddedilmekte veya yaşanmasından kaçınılmaktadır. Menopoz dönemindeki kadının cinsel yaşamını yaş, kişinin özgüveni, ruhsal durumu, uyumlu bir eşin varlığı, kronik sağlık sorunları, fiziksel sınırlılıkları, menopoz ve cinsellik hakkındaki görüşleri, etkilemektedir .
Bu dönemdeki en yaygın cinsel yakınmalar cinsel istekte azalma yani libido kaybı, cinsel ilişki sıklığında azalma, ağrılı cinsel ilişki ve orgazm sıklığında azalmadır. Ayrıca menopoz dönemindeki kadınlarda, eşlerinin yaşadığı cinsel fonksiyon bozukluklarından kaynaklanan yakınmalar da görülebilmektedir. Bu dönemde en fazla sorun olarak görülen libido azalması kan östrojen düzeyinde azalmasına bağlı olarak beyindeki estrojen reseptörlerinde azalma ve östrojen azalması sonucu ortaya çıkan vajinal kuruluk ve beraberinde getirdiği ağrılı cinsel ilişki yani disparoni ile ilişkilidir.
Sağlık profesyonelleri menopoz dönemindeki kadınların yaşadığı cinsel problemlerin tanımlanması ve tedavisinde önemli rol oynarlar. Hastanın iyi bir şekilde değerlendirilmesi cinsel sorunların tanımlanmasında önemlidir. Cinsel sorunların giderilmesinde, cinsellik hakkında eğitim, danışmanlık ve seks terapilerinin yanı sıra ilaç tedavisinden de faydalanılır .Cinsellik eğitimi almış Hemşireler cinsel sorunu olan kadınlarda sorunun tanımlanması ve tedavisinde, danışman ve eğitici olarak yardımda bulunabilirler. Hemşireler bu tür hastalarla karşılaştıklarında onları dinleyen, bilgilendiren, destekleyen, cinsel sorunlarla başa çıkma yöntemlerine başvurmada cesaretlendiren ve yönlendiren sağlık profesyonelleri olmalıdırlar.Ülkemizde yapılan bazı çalışmalarda menopozun kadın cinsel yaşamını olumsuz yönde değiştirdiği ve çeşitli oranlarda cinsel sorunlar yaşatığı belirlenmiştir.
Araştırmalarda HormonReplasmanTedavisi kullanan ve HRT kullanmayan kadınların, yaşadıkları cinsel değişiklikler ve cinsel sorunlar ayrı ayrı ele alınmış, ancak yaşanan değişiklikler ve cinsel sorunlar açısından hormon kullanan hastalarda daha aza oranda cinsel sorun yaşadığı izlenmiştir. Ancak HRT kullanımı cinsel yaşamın iyileştirilmesin de tek başına etkili değildir.
Yaşanan cinsel sorunların lokal olarak kullanılan vaginal östrojen pomatlar, ön sevişme süresinin uzatılması, eşlerin cinsel terapileri, vajinal kayganlaştırcı kullanımı, farklı cinsel ilişki pozisyonlarının kullanımı vb. yöntemlerle çözümlenebilecek sorunlar olduğu görülmektedir .
Ayrıca kadınlar dengeli ve düzenli beslenerek, egzersiz yaparak, düzenli sağlık kontrollerini yaptırarak ve hayata olumlu bakarak yaşam kalitelerini yükseltebilirler ve buda cinsel yaşamlarını dolaylı olarak olumlu etkileyebilir.
Menopoz dönemindeki kadınların cinsel yaşamlarının ayrı olarak ele alınması, detaylı olarak özel ortamlarda sorgulanması, her iki eşin katıldığı gruplarda çiftlere danışmanlık yapılması ve hizmetlerin sürekliliğinin sağlanması gerekmektedir.
Bu yaş grubuna yapılacak danışmanlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması, var olanların fonksiyonel hale getirilmesi ve bu kliniklerde çalışan sağlık personelinin konu hakkında yeterli hizmeti verebilecek düzeye getirilmesi sağlanmalıdır.Menopoz sonrası görülebilen cinsel problemleri ortaya çıkaracak bircinsel değerlendirme ölçeği geliştirilmesi, standart bir eğitim programı hazırlanıp menopoz polikliniklerinde yaygınlaştırılması önerilebilir. Cinsel programlar kadın ve eşini beraber ele almasını sağlayarak cinsel sorunu çok boyutlu ele almak açısından daha yararlı olacaktır.
