İdrar kaçırma problemi, yaşa ya da mesane kaslarına bağlı olarak çoğunlukla da yaş ilerledikçe karşımıza çıkan bir sorundur. Ancak elbette ki, sadece ileri yaş halkımızda olduğu anlamına gelmemektedir. Doğum sonrasında ya da bazı cerrahi işlemler sonrasında da karşımıza çıkabilir. Dünya geneline baktığımızda ise 280 milyon kadının idrar kaçırma tedavisi gördüğünü belirtebiliriz. Fakat üzülmenize hiç gerek yok. İdrar kaçırma da çözüm yolları bu başlıkta bizimle.

İdrar kaçırma probleminde tedaviyi belirlemek amacı ile izlenen yollarda, hastaya çeşitli sorular yöneltilerek USG eşliğinde idrar kaçırma derecesi tespit edilebilir.

Sorularımızdan bahsedecek olursak ;

– İdrar kaçırma sorunuyla ne zamandır karşı karşıyasınız?

– Kaçan idrar miktarı hangi durumlarda artış göstermektedir ? ( Gülme, hapşırma, öksürme vs.)

– Hastanın yemek yeme, sıvı alımı ve bağırsak alışkanlıkları nelerdir ?

– Herhangi bir cerrahi operasyona tabi tutuldunuz mu ? Özellikle histerektomi (rahim) ve rektum (makat) bölgelerinden bir cerrahi operasyona tabi tutuldunuz mu ?

– Omurilik bölgesinde bir yaralanma mevcut mu ?

– Şeker hastalığı (Diabetes Melllitus), Parkinson, MS (Multiple Scleroz) gibi tehlikeli hastalıklara sahip misiniz ?

– Son adet tarihiniz ?

– Kullandığınız ilaçlar nelerdir ? ( antihipertansif ilaçlar, alfa sympatomimetik ajanlar)

 

Günde 7 kereden fazla idrara çıkıyorsanız dikkat!
Mesane rehabilitasyonu; yaşam tarzı değişikliğinden işeme programlarına, mesane eğitiminden pelvik taban kas egzersizlerine dek farklı yöntemleri kapsamaktadır. Tedaviye başlamadan önce hastadan 24 saat boyunca idrara çıkma günlüğü tutması istenmektedir. Bu veriler, bir günlük periyotlarla hastanın sıvı alımı ile atım miktarını gösterir. İdrara çıkma günlüğünde hasta aldığı ve çıkarttığı sıvı miktarı ile frekansını 24 saat boyunca kaydetmektedir. Ayrıca alınan sıvının cinsi, kaçırma epizotları, idrara çıkma sıklığı ve idrar kaçırma anındaki aktivite de saatleriyle birlikte kaydedilmelidir.

Hastadan alınan bu günlükle idrar volümü, idrara çıkma sıklığı, ne sıklıkta kaçırma olduğu ve bunu artıran ya da azaltan durumların nedenine karar verilmektedir. Sağlıklı bir kişi için günlük idrara çıkma sıklığı gündüz 4-6, gece de 1-2 arasında olmalıdır. Dolayısıyla gündüz 7’den fazla idrara çıkmak normal kabul edilmemektedir.

 

Bu sorular eşliğinde netlik kazanmak için ise bazı testler karşımıza çıkar ;

– Pad Testi

İdrar kaçırmanın ne boyuta ulaştığı pad testi ile belirlenmektedir. Pad testi ile hastaya bir ped verilerek belirlenen sürede idrar kaçırma sebebi ile pedde ki ağrılık artışı belirlenmektedir. Bu yöntem ile uygulanacak tedavi yöntemine karar verilir.

– Mesane Stres Testi

Mesana Stres Testi ile idrar torbasının içi serum fizyolojik ile doldurulmaktadır. Böylelikle karın içindeki basınç artışında meydana gelen idrar kaçış miktarı kontrol edilir.

– Sistoskopi

Bu yöntem kullanılacak olan optik sistemler yolu ile üretra, mesane ( idrar yolu ve idrar torbası) gözle görülerek idrar kaçırmanın kat ettiği mesafe belirlenir.

– Ürodinamik Testler

Bu testler ileri kademe testler olarak da adlandırılmaktadır. Check up testleri ile aynı değillerdir.

– Q Tip Test

Q tip testlerinin yapılma amacı üretral mobiliteyi değerlendirmektir.

– Uriner İdrar Akımı

Uriner idrar akımı yöntemi ile idrar akış hızı, idrar miktarı ve idrarın tamamlanış süresi gibi ölçütler belirlenerek hastalık tanısı yapılır.

– Sistometri

triSistometri ile idrar torbasının içi doldurularak mesane ve üretral kapanma basınçları belirlenir.

 

Laboratuvar Testleri

– Tam idrar

– Kan testleri

– Kan şekeri ve böbrek fonksiyonu testleri

– İdrar kültürü

 

Radyolojik Testler

– Voiding Sistografi

– Transperineal Ultrasonografi

– Pelvik MRI

– EMG (Pelvik Kan Basınçları)

– İntra Vajinal Basınç Ölçümü

İdrar Kaçırmada Tedavi

İdrar kaçırma tedavisinde önemli olan nokta sorunun ne derece ilerlediğinin belirlenmesidir. Neyken ne olduğumuz aslında önemli bir noktadır. Refkleslere bağlı idrar kaçırma sorunu ile karşı karşıya kalan hastalar arasında da değişiklik görülür. Bu noktada bir doktora başvurulması gerekmektedir. Başvurulan doktor sorun tanısını yaparak gerekli tedavi yöntemini belirlemektedir. Hastanın ihtiyacına göre ikili üçlü kombine tedavi seçeneklerine de başvurulabilmektedir. İdrar kaçırma problemi yaşam kalitesini düşürdüğü için bu sorun ile bir kadın sağlık merkezine başvuran hastalar çabucak sonuç almak için genellikle cerrahi tedavi talep etmektedir. Burada unutulmaması gereken nokta tıbbi tedavi yöntemleri tükenmeden cerrahi tedaviye başvurulmaması gerektiğidir. Aynı zamanda ileri derece idrar kaçırma problemi olmayan hastalarımıza lazer ile de hasta dostu olan ağrısız ve acısız bir yöntem sunabiliriz. Unutmayın ki cerrahi tıpta en son seçenektir.

1- SIKIŞMA TİPİ İDRAR KAÇIRMA TEDAVİSİ:

• Kafeinli içecekler, soda, alkol, baharatlı ve asitli yemeklerden uzak durulması önerilir.
• Mesane (idrar torbası) jimnastiği: çeşitli teknikler ile idrar torbasında daha fazla miktarda idrarın daha uzun süreli tutulması öğretilir. İdrar torbasının kapasitesi arttırılır.
• Kabızlığın önlenmesi:
• İlaç tedavisi: yukarıdaki genel önlemler ile idrar kaçırmanın önüne gecelemezse ilaç tedavisine geçilir.
• Botoxenjeksiyonu:
• Elektrik stimülasyonu:

2- STRES TİPİ İDRAR KAÇIRMA TEDAVİSİ:

• Pelvik kas egzersizleri:
• Cerrahi tedaviler: stres tipi idrar kaçırmada en yüksek başarıya sahip tedavi yöntemi cerrahi tedavilerdir. Çok farklı cerrahi tedavi yöntemleri mevcuttur. En sık kullanılan yöntem askı ameliyatlarıdır. Komplikasyon oranı düşük başarı şansı yüksektir.

TRANSOBTURATOR ASKI YÖNTEMİ:

Hasta bacakları her ıkı yana açılacak şekılde yatırılır. Bisturi kullanarak mesaneyi 0.5cm uzaklıktan başlayarak tam kalınlıkta 1.5cm boyunda kesi yapılır. Makas kullanarak ıkı yanda kesi oluşur. Oluşan bu yolda cerrah işaret veya serçe parmağının ucunu dokunmak için sokabilir. Sağ ve sol hayali çizilerek küçük bir bistüri ile delinir. Önce bır tarafa kanca bu deliğe dik olacak şekilde derine doğru güç uygulanır. Kanca ucu işaret prmak ucunda hissedilir hissedilmez kanca yaklaiık 90 derece içe doğru döndürülüp  subüetral insizyonda çıkarılır. Aynı işlem karşı tarafta tekrarlandığında pubislerin arkasından ilerletilmiş ve üretra altında yerleştirilmiştir. Uygun gerim saağlandıktan sonra insizyonlar kapatılarak işleme son verilir. Kontrole sıklıkla gerek yoktur, ancak şüphe varsa yapılmalıdır.Gerimin kontrolünü sağlamak için ayarlı askı kullanılabilir.

PARAÜRETRAL ASKI YERLEŞTİRME(TUT):

Hasta bacaklarını iki yana açacak şekilde yatırılır. Uygun sedasyon takiben mesanee 16 fr foley numaralı sondası yerleştirilir. Idrar torbası boşaltılır. Bistüri ile üretrada 0.5cm uzaktan başlayan tam kalınlıkta 1.5 cm boyunda kesi yapılır. Kanca ucu hastanın omzuna işaret etmektedir. Kanca çıkışı kolaylaştırmak için kancanın yukseldığı kısım bistüri ile 0.5cm uzunluğunda insize edilir. Kanca taşıyıcı kısmına yerleştiren meş karın duvarda çıkmış olur. Aynı işlem diğer tarafta da tekrarlanır. Hastaya sistoskopi yapılır. Mesanenin içinde olup olmadığı kontrol edilir. Askı geçiş alanı idrar torbasının yakın olması nedeniyle meşi buadan geçip geçmediği sistoskopiyle kontrol edilir.

PARAÜRETRAL ASKI YERLEŞTİRME:

Hasta bacaklaı iki yana açılacak pozisyonda yatırılır. Uygun sedasyon(anestezi) takiben  mesaneye sonda yerleştirilir. İdrar torbası boşaltılır. 0.5cm uzaktan başlayarak tam kalınlıkta 1.5cmlik kesi yapılır. Yukardan aşağı askı yerleştirilmesi için özel dizayn edilmiş kanca kesiye yerleştirilir. Aynı işlem diğer tarafta da tekrarlanır. Hastaya sistoskopi yapılır. Meş kolları mesanede olup olmadığına bakılır.

RETROPUBİK ASKI:

Askı mutlaka fasyal planının altına yerleştirilir. Bunun içinde tam kat kesi yapılmalıdır. Kesi yapıldktan sonra her iki taraf makas ile açılır. Kanca çok yönlendirilirse aksesuardamarlarn yaralanması olasıdır.

TEK İNSİZYONLU MİNİ ASKILAR:

16 Nolu silikon katatere uygulanır ve üretranın uzunluğu ölçülür vajende üretranın hemen altında doğru tam kalınlıkta bir orta hat kesi yapılır. Oluşturulan boşluk uygulayıcının sığabileceği kadar olmalıdır. Uygulanan alet diseksiyon yapılan boşluğun içine doğru yerleştirilir. Çapanın yeterince yapıştığının test etmek için bandın serbest uçları çekilir. Aynı işlem karşı tarafta da uygulanır. Bandın serbest uçları kesilir sisteskopiye gerek yoktur. Ortalama operasyon süresi 5 dakikadır. Hastalar en geç 24 saat içinde taburcu edilir.

PRE-PUBİK ASKI(DTS ASKI):

Strese bağlı idrar kaçırma nedeniyle midüretral askı uygulaması sonrası idrar kaçıranlar bu olgularda gevşekliğe bağlı olarak üretrada yapışmama vardır. hasta ani hareketlerle idrar kaçırmada şikayetçidir. Genellikle stres inkontınans yoktur.  Ölçülen idrar kaçağının tampon uygulanarak %50-70 azaltılabilmesi bu durum için bir testir. Operasyon diğer  askılara benzememesine rağmen farklı olarak  pubik kemiğinin ön yüzeyi ile kas tabanları arasıda yer alır.

 

Mesane kapasitesinin artırılması hedefleniyor!

Mesane eğitiminde, hastanın idrar yapma hissini bastırarak mesane kapasitesini artırmak ve günlük 3-4 saat aralıklarla idrar yapmasını sağlamak hedeflenmektedir. Kişi idrar yapma ihtiyacı hissettiğinde, son tuvalete gidişinin üzerinden 2 saatten fazla süre geçmişse idrar yapabilmektedir. Aksi halde aşamalı program uygulanmaktadır. Bağımsız mesane eğitimi kapsamında uygulanan diğer yöntemleri; Kegel egzersizleri, vajinal ağırlık kullanımı, pelvik tabanın elektriksel stimülasyonu ve biofeedback tedavisidir. Kegel egzersizleri sayesinde; pelvik taban kaslarının koordinasyon ve fonksiyonundan haberdar olma, periüretral levator ani çizgili kas liflerini hızlı kasılan lif özelliğinden, yavaş kasılan lif özelliğine değiştirmek, kasın dayanıklılığının ve gücünün artırılması ile semptomlarda azalma amaçlanmaktadır. Tedavide vajinal ağırlık kullanımı, pelvik taban kaslarını güçlendirme ve değerlendirme aracıdır. Egzersizler, ağırlıkları 20-100 gram arasında değişen beş vajinal koninin vajinada sırayla taşınmasıyla yapılmaktadır. Pelvik tabanın elektriksel stimülasyonu, pelvik taban kas gruplarına vajina ya da yüzeyel elektrotlar yardımıyla, vajinal ya da rektal yoldan uyarıcı olarak düşük doz elektrik akımı verilmesiyle uygulanmaktadır. Biofeedback tedavisi, pelvik tabanın kasılmasının ve gevşemesinin, ekran ve ses düzeni aracılığıyla görsel-işitsel sinyaller halinde hastaya yansıtılmasıdır.

Mesane eğitimi programı kapsamında hastaların dikkat edilmesi gerekenler

1. Aşırı sıvı alımı azaltılıp, yetersiz sıvı alımı artırılmalıdır.
2. Günde en az 1,5-2 litre sıvı tüketilmelidir.
3. Gece uyumadan dört saat önce sıvı alımından kaçınılmalı, yatmadan önce mesane boşaltılmalıdır.
4. Akşam saatlerinde sulu meyve ve sebze tüketiminden uzak durulmalıdır.
5. Aşırı kafeinli, asitli, baharatlı yiyecek ve içecekler ile aşırı alkol tüketiminden kaçınılmalıdır.
6. Fiziksel aktivite artırılmalı, kilo vermeyi destekleyecek şeklide dengeli ve düzenli beslenilmelidir.
7. Varsa sigara alışkanlığından vazgeçilmelidir.
8. Kronik kabızlık ve tuvalete çıkarken zorlanmanın önlenmesi için diyete lifli gıdalar eklenmelidir.
9. Rutin bir tuvalete çıkma programı oluşturulmalı ve şiddetli durumlarda rahatlatıcı tedaviler uygulanmalıdır.

 

İdrar Kaçırma Sorununu Önleyen Yöntemler

– Kilo Kontrolü

– Düzenli egzersiz yapma

– Kabızlık sorunu ile mücadele

– Alkol tüketiminin önüne geçme

– Sigara kullanımının bırakılması

– Kafein kullanılmaması

– Ağır işlere kalkışmamak

– Sıvı tüketiminin mümkün mertebe azaltılması

– İdeal kiloda kalmak ( Aşırı zayıflık ve şişmanlık idrar kaçırma sorunu riskini arttırır)

MANYETİK SANDALYE İLE TEDAVİ

Manyetik stimulasyon uygulandığında hasta pelvik kaslarının kasıldığını hisseder. Haftada genellikle 3 kez 20 dakika süreyle uygulanır. Hastanın klinik durumuna göre 15-20 seans yeterli olur. Bu yöntem, idrar tutmayı sağlayan kasların güçlenmesine sebep olarak idrar kaçırmayı tamamen ortadan kaldırabilir ya da azaltır. Bir çok bilimsel çalışma ile yöntemin etkinliği ispatlanmış olup ABD’de FDA tarafından da onaylanmıştır. Yalnız tek başına değil mutlaka pelvik taban egzersizleri ile beraber uygulanmalıdır, 15-20 seans sürer.